تکبیر رکوعتکبیر برای رفتن به رکوع را تکبیر رکوع گویند و از آن در باب صلات یاد شده است. ۱ - رکوع نماز و کیفیت آندر هر رکعت از نمازهای واجب یومیّه، یک رکوع واجب است و آن رکن است که نماز با کم‌وزیاد کردن آن - عمداً و سهواً - باطل می‌شود، مگر در نماز جماعت به‌عنوان متابعت به تفصیلی که در جای خود می‌آید. و در رکوع باید به‌اندازه متعارف خم شود به‌طوری که دستش به زانویش برسد و احتیاط (مستحب) آن است که به‌طوری باشد که کف دست به زانو برسد، بنابراین مسمّای خم شدن، کفایت نمی‌کند. و «در خم شدن شرط است که به قصد رکوع باشد، بنابراین اگر مثلاً به‌قصد گذاشتن چیزی بر زمین خم شود، کفایت نمی‌کند که آن را رکوع قرار دهد، بلکه چاره‌ای نیست که بایستد، سپس به‌قصد رکوع خم شود.» و «قیام که در رکوع رکن است عبارت است از همان قیامی که (قبل از رکوع است و) از آن به رکوع می‌رود و به آن « قیام متصل به رکوع» می‌گویند.» لذا «اگر رکوع را فراموش کند و برای سجده خم شود و قبل از آنکه پیشانی‌اش را بر زمین نهد یادش بیاید، باید به حالت ایستاده برگردد، سپس رکوع کند و کفایت نمی‌کند که به حالت خمیده برخیزد تا به حد رکوع برسد.» باتوجه‌به شکل و احکام رکوع که با خم کردن و انحناء بدن از حالت ایستاده و قیام همراه است مستحباتی در شرع مقدس برای آن بیان شده است که تکبیر یکی از آن‌ها است. ۲ - حکم تکبیر بعد از رکوعتکبیر جهت گزاردن رکوع بنابر مشهور مستحب است. برخی قدما قائل به وجوب آن شده‌اند. امام خمینی در تحریرالوسیله دراین‌خصوص می‌فرماید: «گفتن تکبیر برای رکوع، درحالی‌که راست ایستاده مستحب است و احتیاط (مستحب) آن است که ترک نشود، و مستحب است دست‌ها را در حال گفتن تکبیر بلند کند و نیز مستحب است کف دست‌ها را با انگشتان باز در حال رکوع روی زانوها بگذارد و احتیاط (مستحب) آن است که در صورت امکان آن را ترک ننماید و همچنین مستحب است زانوها را به عقب کشیده کمر را صاف نگاه دارد و گردن را بکشد، و آرنج دست‌ها را مانند دو بال قرار دهد و زن دست‌هایش را روی ران‌ها، بالای زانوها بگذارد.» ۳ - پانویس۴ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۲، ص۵۹۷. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |